Jak co roku, 1 stycznia to termin wejścia w życie szeregu aktów prawnych. O większości z nich piszemy na bieżąco, wszystkie uwzględniamy w cotygodniowym przeglądzie. Na koniec roku przypominamy natomiast o tych najbardziej istotnych.

Przypominamy: Od nowego roku chaos w szpitalach, urzędach stanu cywilnego i GUS?

Energetyki nie dla dzieci

1 stycznia 2024 r. wchodzi w życie art. 1 ustawy z dnia 17 sierpnia 2023 r. o zmianie ustawy o zdrowiu publicznym oraz niektórych innych ustaw. Ta część ustawy dotyczy ograniczeń w sprzedaży napojów energetyzujących – czyli napojów z dodatkiem tauryny i kofeiny - dzieciom i młodzieży. Będzie je można kupić jedynie z dowodem osobistym (bądź innym dokumentem potwierdzającym pełnoletność).

Napojów takich nie będzie można sprzedawać na terenie szkół i innych jednostek oświatowych oraz w automatach. Za łamanie zakazu grozić będą kary. Producenci lub importerzy energetyków będą mieli obowiązek oznaczenia ich opakowań widoczną, czytelną oraz umieszczoną w sposób nieusuwalny i trwały informacją o treści „Napój energetyzujący” lub „Napój energetyczny”.

Akredytacja placówek medycznych na nowych zasadach?

Z początkiem przyszłego roku wchodzą w życie także przepisy ustawy z dnia 16 czerwca 2023 r. o jakości w opiece zdrowotnej i bezpieczeństwie pacjenta, dotyczące akredytacji. Od 1 stycznia straci moc ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o akredytacji w ochronie zdrowia, a także wydane na jej podstawie przez ministra zdrowia standardy akredytacyjne. Kłopot w tym, że do nowych przepisów nadal nie wydano wszystkich niezbędnych aktów wykonawczych. Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia zobowiązane jest jednak do tego, by wszystkie wnioski o akredytację, które wpłyną w tym roku, rozpatrzeć w oparciu o stare zasady. Na brak pracy narzekać więc nie będzie, mimo swoistej próżni prawnej, która może nastąpić po 1 stycznia.

Na początku grudnia o nowe standardy akredytacyjne upominali się przedstawiciele powiatów.

Przypomnijmy, zgodnie z ustawą akredytacja jest jednym z czterech elementów systemu jakości w opiece zdrowotnej i bezpieczeństwa pacjenta - obok autoryzacji, wewnętrznego systemu zarządzania jakością i bezpieczeństwem oraz rejestrów medycznych. Ma ona na celu potwierdzenie spełniania przez podmiot leczniczy standardów akredytacyjnych. Akredytacji będzie udzielał minister zdrowia (po uzyskaniu rekomendacji Rady Akredytacyjnej) na okres czterech lat w formie certyfikatu akredytacyjnego. Projekty standardów akredytacyjnych i ich aktualizację będzie opracowywała Rada Akredytacyjna.

Świadczenie wspierające - nowa pomoc dla osób niesamodzielnych?

Od nowego roku obowiązywać będą przepisy, które wprowadzają świadczenie wspierające dla osób z niepełnosprawnością, czyli ustawa z dnia 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym. Aby je otrzymać, należy najpierw uzyskać od wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności (WZON) decyzję o ustaleniu poziomu potrzeby wsparcia. Nowe świadczenie będzie przyznawać i wypłacać Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Wnioski do WZON będzie można składać od 1 stycznia 2024 r.

Świadczenie wspierające będą mogły otrzymać osoby, które m.in. ukończyły 18 lat, mieszkają w Polsce i otrzymały decyzję, w której poziom potrzeby wsparcia został ustalony na uprawniającym poziomie punktów.

To, kiedy będzie można złożyć wniosek o świadczenie wspierające do ZUS, zależy od liczby punktów oraz od tego, czy opiekunowi osoby z niepełnosprawnością przysługuje inne świadczenie. I tak:

• osoby, które mają od 87 do 100 pkt, mogą ubiegać się o świadczenie od 2024 r.

• osoby, które mają od 78 do 86 pkt, mogą ubiegać się o świadczenie od 2025 r.

• osoby, które mają od 70 do 77 pkt, mogą ubiegać się o świadczenie od 2026 r.

Świadczenie wspierające będzie wynosić od 40 proc. (dla osób, które uzyskają 70-74 pkt) do 220 proc. (dla osób z 95-100 pkt) aktualnej wysokości renty socjalnej (w grudniu br., wynosi ona 1588,44 zł). Oznacza to, że na początku będą to kwoty od ok. 635 zł do blisko 3495 zł.

Punktowy system oceny potrzeb był krytykowany przez ekspertów. Polega on bowiem na ocenie samodzielności w oparciu o listę 32 czynności związanych z obszarami codziennego funkcjonowania, takich jak zmiana pozycji ciała, prowadzenie rozmowy, możliwość samodzielnego mycia się czy jedzenia. Wskazywano m.in. na to, że taka skala nie uwzględnia różnych rodzajów niepełnosprawności, na jej podstawie wysoka punktację będą mieć osoby z niepełnosprawnością ruchową oraz w podeszłym wieku, ale już nie osoby, które mają choroby wiążące się ze specyficznymi zaburzeniami poznawczymi, nawet jeśli oznaczają one ciężkie dysfunkcje społeczne (np. osoby, które nie są w stanie funkcjonować społecznie, bo np. dokonują samookaleczeń albo w przypadku najmniejszego stresu stają się nieprzewidywalne i agresywne). 

Nowa lista wyrobów medycznych

Od 1 stycznia obowiązywać będzie także nowa lista refundowanych wyrobów medycznych. W życie wchodzi rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 października 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wykazu wyrobów medycznych wydawanych na zlecenie.

Wprowadza ono ważne zmiany dla pacjentów onkologicznych, potrzebujących ortez czy protez, a także stosujących systemy do monitorowania glikemii. Od przyszłego roku obowiązywać będą nowe ceny oraz limity dopłat. Ale to nie wszystko. Zmienią się również niektóre zasady ich przepisywania. Załącznik do rozporządzenia, czyli wykaz wyrobów, wraz z limitami dopłat i warunkami refundacji, uzyskał całkowicie nowy kształt i numerację według kodów a nie liczb porządkowych - ze względu na zakres zmian, a także konieczność uwzględnienia możliwości wprowadzenia nowych wyrobów medycznych w określonych kategoriach. Dodatkowo zostały wprowadzone skróty na określenie osób uprawnionych do wystawiania zleceń.

Przypominamy: Wyroby medyczne na zlecenie: projekt wykazu i dużo dobrych zmian

W ocenie przedstawicieli branży jest to bardzo ważna zmiana, gdyż wprowadza szereg nowych wyrobów do publicznego finansowania oraz podnosi limity dla wyrobów, które w niektórych przypadkach czekały na to ponad 10 lat. Największe pozytywne zmiany dostrzegalne są w zakresie protez i ortez na indywidualne zamówienie. 

Dyżury aptek na nowych zasadach

Wraz z nowym rokiem wchodzi też część przepisów znowelizowanej ustawy refundacyjnej (DNUR), czyli ustawy z dnia 17 sierpnia 2023 r. o zmianie ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych oraz niektórych innych ustaw. Należą do nich m.in. regulacje dotyczące dyżurów aptek. Nie będą one obowiązkowe i wreszcie będą płatne.

Przypominamy: M. Tomków o planach sieci aptek i wyborach do aptekarskiego samorządu

Nie będą już one pełnione całonocnie, czy też całodobowo, tylko w wyznaczonym okresie kilku godzin. Dyżur będzie trwał nie dłużej niż do godziny 23, plus cztery godziny w dni świąteczne. Może być dłuższy, jeśli starostwo poniesie koszt dodatkowych godzin. Co do zasady bowiem dyżury apteczne będą finansowane z budżetu Narodowego Funduszu Zdrowia. To oznacza, że apteki, które podpiszą z NFZ umowę, będą dostawać wynagrodzenie za dyżury, ale nie będą pobierać opłaty za wydawanie leków nocą. Finansowanie jest ryczałtowe w kwocie stanowiącej równowartość 3,5 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę, w przeliczeniu na jedną godzinę faktycznie przeprowadzonego dyżuru. Od nowego roku płaca minimalna wyniesie 4242 zł, co daje 148,47 za godzinę dyżuru.

Nowe przepisy wejdą w życie 1 stycznia 2024 r., a do 31 stycznia 2024 r. właściciele aptek mają czas na przekazanie zarządowi powiatu rozkład godzin pracy na rok 2024.

Lista refundacyjna raz na kwartał

Styczniowa lista refundacyjna jest ostatnią, która została wydana po dwóch miesiącach od poprzedniej. Od nowego roku obwieszczenia w sprawie leków refundowanych będą ogłaszane co trzy miesiące. To również zmiana wprowadzona przez DNUR.

Jednocześnie aptekom umożliwiono zwrot do hurtowni produktów leczniczych nabytych przed zmianą list refundacyjnych w ciągu 30 dni od daty obowiązywania nowego wykazu, w przypadku gdy produkt zniknął z listy refundacyjnej.

Leki recepturowe uregulowane na nowo, czyli koniec z maściami po 200 tys. zł

Kolejną zmianą związaną z DNUR, która wejdzie w życie wraz z nowym rokiem, jest limit finansowania za jednostkę surowca farmaceutycznego do sporządzania leków recepturowych. Chcąc wyeliminować nieprawidłowości na tym rynku, wprowadzono przepisy mówiące o ustaleniu cen maksymalnych za składniki wykorzystywane w lekach recepturowych. Listę surowców wraz z ich cenami opublikował już Narodowy Fundusz Zdrowia. 

Przeprowadzone przez NFZ kontrole potwierdziły bowiem w wielu przypadkach, że na rynku tych leków dochodzi do nieprawidłowości. Lek recepturowy przygotowuje farmaceuta, wykorzystując składniki podane na recepcie. Następnie apteka wystawia fakturę, którą opłaca NFZ. Pacjent płaci za te leki niewiele - aktualnie to nieco ponad 18 zł. Lwią część kosztów pokrywa Fundusz. A te sięgają nawet dziesiątek tysięcy złotych. W skali tego roku może chodzić o przeszło 700 mln zł. Tymczasem jeszcze w 2012 r. wartość refundacji leków recepturowych nie przekraczała 180 mln zł. Jednocześnie w tym okresie regularnie spadała liczba pacjentów, którzy realizowali recepty na leki recepturowe. W ciągu 10 lat, jak podaje NFZ, jest ich dokładnie o połowę mniej.

Ustawa o finasowaniu in vitro, ale jeszcze nie samo finansowanie

Nie wraz z nowym rokiem, ale na samym jego początku, bo 3 stycznia, wejdzie w życie ustawa o finasowaniu in vitro, czyli ustawa z dnia 29 listopada 2023 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Nie oznacza to jednak, że od tego dnia in vitro będzie refundowane. Ustawa bowiem obliguje jedynie ministra zdrowia do opracowania stosownego programu. A ten ma być realizowany od 1 czerwca. Minister zdrowia Izabela Leszczyna zapowiedziała już powołanie zespołu, który opracuje jego szczegóły. Na finansowanie zabiegów in vitro zaplanowano 500 mln zł rocznie.

Ustawa o in vitro to jeden z pierwszych aktów prawnych przyjętych przez nowy Sejm. Została wniesiona jako projekt obywatelski jeszcze w poprzedniej kadencji.