Autor : Anna Gumułka
2024-03-05 13:21
Podawanie przedszkolakowi adrenaliny w przypadku wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego nie mieści się w zakresie pierwszej pomocy, jakiej ma obowiązek udzielić nauczyciel. Ministerstwo Zdrowia analizuje jednak zmianę przepisów w tym zakresie i to „w najbliższym czasie” – wynika z informacji Rzecznika Praw Obywatelskich (RPO).
Przypomnijmy, anafilaksja to ciężka, zagrażająca życiu systemowa lub uogólniona, natychmiastowa reakcja nadwrażliwości, przebiegająca z niewydolnością oddechową i/ lub krążenia zazwyczaj ze zmianami na skórze i błonach śluzowych. Podstawowym postępowaniem medycznym – ratującym życie – u osób z objawami wstrząsu anafilaktycznego, jest natychmiastowe podanie domięśniowe adrenaliny. Pacjenci, którzy przebyli w przeszłości wstrząs anafilaktyczny, są najczęściej zabezpieczeni w adrenalinę do samodzielnego podawania (ampułkostrzykawka lub autowstrzykiwacz) i wiedzą, jak go sobie zaaplikować.
- Rzecznik zajął się sprawą po wniosku rodziców dziecka cierpiącego na ciężką alergię. W razie wstrząsu anafilaktycznego musi ono natychmiast dostać adrenalinę. Dotychczas nauczyciele w przedszkolu na podstawie instrukcji lekarza godzili się w takiej sytuacji podać lek. Potem już nie chcieli, bo zmieniły się zasady w przedszkolu – czytamy we wtorkowym komunikacie na stronie RPO.
Rzecznik stoi na stanowisku, że należy uregulować zasady podawania leków czy wykonywania innych czynności w przypadku dzieci z chorobami przewlekłymi w przedszkolach. - Obecnie dzieje się to na postawie komunikatów Ministerstwa Zdrowia, a to nie jest źródło prawa powszechnie obowiązującego. Sytuacja dzieci z chorobą przewlekłą, które wymagają podawania leków różnymi drogami i technikami, jest więc uzależniona wyłączenie od wewnętrznych zasad postępowania przyjętych przez przedszkola – wskazywał RPO.
Ministerstwo Zdrowia zdecydowało się uregulować kwestię podawania leków w projekcie ustawy o zdrowiu dzieci i młodzieży w wieku szkolnym, ale nie dotyczy to przedszkolaków. W 2018 r. Minister Zdrowia nie widział potrzeby zmiany podejścia, choć nie wykluczał tego w przyszłości. Rzecznik zwrócił na problem zwrócił uwagę Ministerstwa Edukacji Narodowej i podjął współpracę z resortem zdrowia.
Jeszcze w 2022 r. ówczesny wiceminister zdrowia Waldemar Kraska informował RPO, że w celu zapewnienia odpowiedniej opieki dziecku przewlekle choremu, dyrektor placówki powinien uzyskać od rodziców uznane przez nich za istotne dane o stanie zdrowia, stosowanej diecie i rozwoju psychofizycznym dziecka. Obowiązek przekazania informacji o stanie zdrowia dziecka z ustawy Prawo oświatowe. W sytuacji, gdy podczas pobytu w placówce zaistnieje konieczność podania dziecku leków bądź zastosowania innych działań – niezbędne jest upoważnienie przez rodziców dziecka do podejmowania tych działań oraz pisemna zgoda pracownika szkoły.
- W odniesieniu do możliwości podawania preparatów zawierających adrenalinę przez pracownika placówki oświatowej w razie wystąpienia u dziecka wstrząsu anafilaktycznego, wyjaśniam, iż lek ten może i powinien być podany przez świadka zdarzenia, niezależnie od posiadanych przez niego kwalifikacji, w sytuacji nagłej, gdy występują wskazania do jego podania, a osoba aplikująca lek jest zaznajomiona ze wskazaniami do jego stosowania oraz sposobem podawania – pisał wówczas wiceminister Waldemar Kraska.
Jednocześnie przyznał jednak, że podanie adrenaliny w przypadku wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego nie mieści się w zakresie pierwszej pomocy - bo to lek na receptę - i poinformował, że Minister Zdrowia wystąpił m.in. do Polskiego Towarzystwa Alergologicznego o opracowanie zaleceń postępowania dotyczących opieki nad uczniami przewlekle chorymi podczas pobytu w szkole.
Kary dla lekarzy za preparat mlekozastępczy: odwołało się 12 proc.
Prace nad tymi zmianami – jak się okazuje – nadal trwają. W piśmie, jakie skierował pod koniec lutego tego roku do Fundacji Allergia, (przekazanym też do wiadomości RPO) Dariusz Poznański, dyrektor Departamentu Zdrowia Publicznego Ministerstwa Zdrowia informuje, że procedowany w minionej kadencji rządu projekt ustawy o zmianie ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym oraz niektórych innych ustaw (UD396) zawierał przepisy dotyczące rozszerzenia definicji pierwszej pomocy o podawanie leków wydawanych z przepisu lekarza przez świadków zdarzenia. Projekt został wniesiony do rozpatrzenia przez Stały Komitet Rady Ministrów, ale ostatecznie Komitet nie podjął rozstrzygnięcia w zakresie jego przyjęcia.
- W związku z powyższym w najbliższym czasie zostaną podjęte decyzje co do zakresu i trybu procedowania zmian objętych ww. nowelizacją, w tym zmiany definicji pierwszej pomocy uwzględniającej możliwość podawania leków w powyższym zakresie. W odniesieniu do określenia ramowego programu szkolenia z pierwszej pomocy, obejmującego postępowanie w przypadku wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego, należy podkreślić, że zakres szkolenia z pierwszej pomocy nie jest określony w przepisach prawa i brak obecnie upoważnienia ustawowego do jego określenia - przyznaje dyrektor Poznański.
Szczepionka przeciw alergii na białko jaj? Ważne polskie badania
Jednocześnie przypomniał, że adrenalina może i powinna być podana przez świadka zdarzenia, niezależnie od posiadanych przez niego kwalifikacji, w sytuacji nagłej, gdy występują wskazania do jego podania, a osoba aplikująca lek jest zaznajomiona ze wskazaniami do jego stosowania oraz sposobem podawania. Jak wynika z charakterystyki produktu leczniczego (ChPL), wszystkich pacjentów, którym przepisuje się produkt zawierający adrenalinę jako substancję czynną, należy dokładnie poinformować o wskazaniach do stosowania oraz właściwym sposobie podawania. ChPL zaleca się również przeszkolenie osób z najbliższego otoczenia pacjenta (np. rodziców, opiekunów, nauczycieli) w zakresie poprawnego stosowania produktu w przypadku konieczności udzielenia pomocy w nagłej sytuacji.
Dyrektor zaznaczył, że zalecenia zawarte w ChPL są zbieżne z wytycznymi dotyczącymi zasad udzielania pierwszej pomocy wydawanymi przez międzynarodowe towarzystwa naukowe (np. European Resuscitation Council, Amercian Heart Association).
- W celu ujednolicenia procedur w tym zakresie Minister Zdrowia ogłosił w drodze obwieszczenia zalecenia postępowania dotyczące opieki nad uczniami z anafilaksją, astmą oskrzelową, alergicznym nieżytem nosa, atopowym zapaleniem skóry i pokrzywką w szkole (Dz. Urz. Min. Zdrow. z 2022 r. poz. 116), opracowane przez Polskie Towarzystwo Alergologiczne. Rozwiązania określone w przepisach dla szkół mogą być pomocniczo stosowane w przedszkolach lub żłobkach - informuje dyrektor Dariusz Poznański.
Polecamy także:
Zmiana ustawy o CMKP: jeden podmiot dla wszystkich zawodów medycznych
Dziennikarka z blisko 25-letnim doświadczeniem. W latach 1999-2022 w PAP relacjonowała wydarzenia na Śląsku i w kraju, specjalizując się w tematyce zdrowotnej, społecznej, naukowej i kulturalnej. W 2004 była korespondentką PAP w Londynie. Kontakt: anna.gumulka@cowzdrowiu.pl