Autor : Anna Jackowska
2022-12-08 10:29
Od wielu lat we wszystkich krajach UE istnieją programy szczepień dzieci w celu ograniczenia rozprzestrzeniania się różnych chorób zakaźnych, chociaż liczba i rodzaj obowiązkowych lub zalecanych immunizacji różni się nieznacznie w poszczególnych państwach. Raport Health at Glance 2022 pokazuje, jak pandemia wpłynęła na podejście społeczeństw do szczepień.
Szczepienie dzieci przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi (DTP3) jest obowiązkowe lub zalecane we wszystkich krajach UE i jest uważane za solidny wskaźnik realizacji programu szczepień. Zdecydowanej większości krajów UE udało się utrzymać lub zwiększyć poziom szczepień DTP3 wśród dzieci w 2020 r. w porównaniu z 2019 r. Tylko dwa kraje - Włochy i Polska - doświadczyły wyraźniejszego zakłócenia w immunizacji DTP3 w 2020 r. Wskaźniki immunizacji spadły z 96 proc. do 94 proc. we Włoszech i z 95 proc. do 90 proc. w Polsce.
Jednym z pozytywnych skutków ubocznych pandemii jest to, że pomogła ona zwiększyć zasięg szczepień przeciwko grypie wśród osób starszych i innych wrażliwych grup. Ogólny cel kampanii szczepień przeciw grypie w roku 2020 miał na celu uniknięcie epidemii grypy nakładającej się na pandemię COVID-19. W 22 krajach UE, dla których dane są dostępne, odsetek osób starszych zaszczepionych przeciwko grypie wzrósł z 37 proc. w 2019 r. do 44 proc. w 2020 r.
Do zwiększonego zasięgu szczepień przyczyniło się zwiększone zaufanie społeczne do skuteczności i bezpieczeństwa tej szczepionki. Badanie State of Vaccine Confidence in the EU 2020 wykazało, że odsetek respondentów, którzy zdecydowanie zgodzili się ze stwierdzeniem, że szczepienie przeciwko grypie sezonowej jest ważne, wzrosło średnio o prawie 10 punktów procentowych w latach 2018-2020 oraz o ponad 10 punktów procentowych wśród tych osób, które zdecydowanie zgodziły się, że szczepienie przeciwko grypie jest bezpieczne. Ogólnie ponad trzy czwarte (77 proc.) respondentów uznało to szczepienie za ważne, a 80 proc. za bezpieczne.
Przypominamy: Prof. A. Antczak: Bać należy się chorób, a nie szczepień
Kraje, które osiągnęły największy postęp w szczepieniach przeciw grypie w 2020 r., to te, które miały już wyższy poziom wszczepialności przed pandemią. Dania dostarcza najbardziej uderzającego przykładu: odsetek ludzi zaszczepionych przeciwko grypie w wieku powyżej 65 lat wzrosła o 23 punkty procentowe w 2020 r. w porównaniu z 2019 r., osiągając poziom 75 proc. Grecja, Irlandia, Hiszpania, Malta i Rumunia również zdołały znacznie zwiększyć odsetek szczepień przeciwko grypie wśród osób starszych. Natomiast wzrost był skromniejszy w krajach, w których poziom szczepień był poniżej średniej przed pandemią, zwiększając w ten sposób różnicę między krajami. W Estonii i na Łotwie odsetek osób starszych osób zaszczepionych przeciwko grypie nawet spadł w 2020 r. w porównaniu z 2019 r. (w raporcie nie znalazły się analogiczne dane dotyczące Polski).
Jednym z czynników wpływających na rozpowszechnienie szczepień przeciw grypie jest to, czy szczepionka jest bezpłatna, czy też nie. Podczas gdy większość krajów UE zapewnia bezpłatne szczepienia przeciwko grypie w przypadku populacji docelowych, obywatele musieli pokryć przynajmniej część kosztów w siedmiu krajach przed pandemią (Austria, Belgia, Bułgaria, Estonia, Łotwa, Polska i Słowenia). W większości tych krajów, w których wymagane jest współpłacenie, wskaźniki szczepień przeciwko grypie należały już wcześniej do najniższych w UE, a pozytywny efekt większego zaufania społecznego do szczepień przeciwko grypie w 2020 r. nie nastąpił.
Ponadto w niektórych krajach liczba dostępnych szczepionek w zapasach ograniczyła zasięg szczepień przeciw grypie jesienią 2020 r., ponieważ zakupu dawek szczepionki przeciw grypie dokonano w okresie przed lub na początku pandemii, na podstawie danych historycznych szczepień, stąd szczepionek zabrakło.
Większość krajów UE uniknęła ograniczenia szczepień przeciwko HPV podczas pandemii. Szczepienie przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV) jest skuteczną metodą profilaktyki raka szyjki macicy. Prawie wszystkie kraje UE były w stanie utrzymać lub nawet zwiększyć zasięg szczepień przeciw HPV w 2020 r., np. Niderlandy, Łotwa, Irlandia i Dania zwiększyły o ponad 10 proc. wskaźnik szczepień dziewcząt w wieku 15 lat.
Jedynym wyjątkiem były Włochy, w których liczba szczepień przeciwko HPV spadła o prawie połowę w 2020 r. (w raporcie brak jest danych o Polsce). Niemniej jednak wiele krajów wciąż ma przed sobą długą drogę do osiągnięcia celu Europejskiego Planu Walki z Rakiem, czyli zaszczepienia co najmniej 90 proc. docelowej populacji dziewcząt w UE przeciwko HPV oraz znacznego zwiększenia liczby szczepień chłopców do 2030 r.
Polecamy także:
Konsultacje online zmieniły ochronę zdrowia (dane OECD)
Minister zdrowia zaszczepił się przeciwko grypie
Deklaracja Karpacka przeciw chorobom zakaźnym układu oddechowego