Autor : Agata Szczepańska
2023-09-21 09:57
Komu przysługują bezpłatne leki? Kto może wystawić na nie receptę? Czy w aptece liczy się data wystawienia czy zrealizowania recepty? Resort zdrowia odpowiada na najczęściej zadawane pytania.
Od 1 września rozszerzono grono osób, które mają prawo do bezpłatnych leków. Tym przywilejem cieszą się obecnie dzieci i młodzież oraz seniorzy od 65 lat (wcześniej dotyczyło to seniorów w wieku 75 plus oraz kobiet w ciąży). Nie chodzi o wszystkie leki, ale te zamieszczone na specjalnej liście.
Wynika to z ustawy z 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych. Jednocześnie zostało ogłoszone rozporządzenie Ministra Zdrowia z 29 sierpnia 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie recept, które umożliwia realizację tych uprawnień. Przepisy te weszły w życie 30 sierpnia 2023 r.
Jak podkreśla resort, rozwiązania dla osób 65 plus oraz dzieci i młodzieży są analogiczne do tych obowiązujących przy wystawianiu i realizacji bezpłatnych leków dla osób powyżej 75 lat – nie zmieniły się zasady i warunki wystawiania recept, a jedynie poszerzony został katalog osób uprawnionych do bezpłatnych produktów. Mimo tego w związku z nowymi uprawnieniami, mnożą się pytania i wątpliwości. Ministerstwo Zdrowia opublikowało wyjaśnienia na część z nich.
Darmowe leki przysługują osobom, które spełniają następujące warunki:
pacjent nie ukończył 18 lat lub ukończył 65 lat – warunek ten musi spełnić zarówno w dniu wystawienia recepty, jak i jej realizacji (nie jest możliwa bezpłatna realizacja recepty z datą „realizacji od dnia” po ukończeniu 18 lat);
lek znajduje się w wykazie leków refundowanych w załączniku D1 (w przypadku pacjentów poniżej 18 roku życia) lub D2 (w przypadku pacjentów powyżej 65 roku życia);
lekarz zdiagnozował u pacjenta schorzenie, które zawiera się w zakresie wskazań objętych refundacją dla danego leku (załącznik A1, A2 lub A3 do obwieszczenia);
na recepcie w rubryce „kod uprawnień” lekarz wpisze „DZ” – w przypadku pacjentów poniżej 18 roku życia lub „S” – w przypadku pacjentów powyżej 65 roku życia;
pacjent jest osobą uprawnioną do świadczeń opieki zdrowotnej.
Przypominamy: Darmowe leki dla dzieci i osób 65+. Sejm przyjął ustawę
Nowe uprawnienia dla pacjentów powyżej 65 i poniżej 18 lat weszły w życie 30 sierpnia br. Od tego dnia można było wystawiać recepty z kodem „DZ” oraz „S”.
Przed 30 sierpnia kod „S” określał uprawnionych do bezpłatnych leków pacjentów powyżej 75 roku życia. Od 30 sierpnia obejmuje również pacjentów powyżej 65 roku życia. Jednocześnie istotne jest, że w dniach 30-31 sierpnia br. obowiązywało obwieszczenie refundacyjne z 20 czerwca 2023 r., w którym załącznik D zawierał listę 2025 leków przysługujących seniorom. Dopiero obwieszczenie, które weszło w życie 1 września zawierało listę D1 – 2825 bezpłatnych leków dla dzieci i młodzieży oraz D2 – 3789 bezpłatnych leków dla osób powyżej 65 roku życia.
W związku z tym, według resortu, możliwe są następujące scenariusze:
recepta dla osób powyżej 65 roku życia wystawiona z kodem „S” 30 lub 31 sierpnia
- mogła być zrealizowana bezpłatnie 30 lub 31 sierpnia w zakresie leków, które były w wykazie lipcowym (w załączniku D, zgodnie z komunikatem),
- może być zrealizowana bezpłatnie od 1 września w zakresie leków, które znajdują się w załączniku D2 wykazu wrześniowego;
recepta dla osób powyżej 65 roku życia wypisana bez kodu „S” nie może być zrealizowana bezpłatnie w żadnym terminie.
recepta dla dziecka wystawiona z kodem „DZ” od 30 sierpnia:
- 30 lub 31 sierpnia nie mogła być zrealizowana bezpłatnie, bo nie było na wykazie lipcowym odpowiedniej listy,
- od 1 sierpnia może być realizowana w zakresie leków, które znajdują się w załączniku D1 wykazu wrześniowego;
recepta dla dziecka wypisana bez kodu „DZ” nie może być zrealizowana bezpłatnie w żadnym terminie.
Przypominamy: Bezpłatne leki. Co z receptami wystawionymi przed 1 września?
Recepta na bezpłatne leki może być wystawiona przez:
lekarza lub pielęgniarkę udzielających świadczeń w ramach umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej, w tym pediatrę oraz lekarza w Nocnej i Świątecznej Opiece Zdrowotnej;
lekarza lub pielęgniarkę udzielających świadczeń w ramach umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej lub z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej w ramach umowy, o której mowa w art. 159a ustawy o świadczeniach (przez lekarzy specjalistów);
lekarza udzielającego świadczeń w ramach umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej z zakresu leczenia szpitalnego lub z zakresu leczenia szpitalnego w ramach umowy, o której mowa w art. 159a ustawy o świadczeniach (w tym lekarzy pracujących w Szpitalnych Oddziałach Ratunkowych i Izbach Przyjęć - jednak wyłącznie w związku z zakończeniem leczenia szpitalnego);
lekarza posiadającego prawo wykonywania zawodu, który zaprzestał wykonywania go i wystawił receptę dla siebie, dla małżonka albo dla osoby pozostającej we wspólnym pożyciu, albo dla krewnych lub powinowatych w linii prostej, a w linii bocznej do stopnia pokrewieństwa między dziećmi rodzeństwa.
Przypominamy: Bezpłatne leki: liczy się data wystawienia recepty czy wykupienia?
Każda osoba wystawiająca receptę, przed jej wystawieniem musi zweryfikować, za pośrednictwem systemu informatycznego (IKP), liczbę oraz rodzaj przepisanych pacjentowi produktów pod względem bezpieczeństwa oraz konieczności ich stosowania, biorąc pod uwagę recepty wystawione oraz zrealizowane dla tego pacjenta. Obowiązek ten dotyczy również wystawiania recept pro auctore i pro familiae.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami recepta z uprawnieniem „DZ” i „S” nie może być wystawiona przez:
lekarzy zatrudnionych w hospicjach i hospicjach domowych (zakres opieki paliatywnej i hospicyjnej),
lekarzy realizujących świadczenia gwarantowane z zakresu świadczenia pielęgnacyjne i opiekuńcze w ramach opieki długoterminowej,
lekarzy z centrów zdrowia psychicznego i szpitali psychiatrycznych,
lekarzy z gabinetów prywatnych.
Recepty wystawione przez tych lekarzy dla pacjentów ubezpieczonych są realizowane ze zniżką wynikającą z wykazu leków refundowanych, ale bez prawa do bezpłatnego zaopatrzenia w leki.
Uprawnienie „DN” na recepcie (oznaczające dziecko nieubezpieczone; na podstawie ustawy – Prawo farmaceutyczne), może widnieć na tej samej recepcie z uprawnieniem „DZ”. Analogicznie nie ma żadnych przeciwskazań prawnych, dla których uprawnienie „DZ” nie może być łączone z uprawnieniem dla kobiety w ciąży - „C”.
Obywatelom Ukrainy, którzy przybyli do Polski w związku z konfliktem zbrojnym oraz którym nadano numer PESEL, przysługuje prawo do bezpłatnego zaopatrzenia w leki na tych samych zasadach, co osobom objętym obowiązkowym lub dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym. Wynika to z ustawy z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa.
W przypadku obywateli Ukrainy, którzy przybyli do Polski bez związku z konfliktem zbrojnym, prawo do bezpłatnych leków przysługuje wyłącznie tym, którzy są ubezpieczeni w Polsce (m.in. osobom podlegającym obowiązkowi ubezpieczenia z tytułu zatrudnienia oraz członkom ich rodzin).
Uwaga! Karta Polaka nie upoważnia do otrzymywania bezpłatnych leków! Dokument ten upoważnia do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej w stanach nagłych (w sytuacji wystąpienia stanu nagłego zagrożenia zdrowotnego), w zakresie określonym w ustawie o świadczeniach.
Zastępczyni redaktor naczelnej; specjalizuje się w tematach związanych z prawem medycznym i procesem legislacyjnym, szczególnie zainteresowana psychiatrią. Wcześniej dziennikarka i redaktorka w Dzienniku Gazecie Prawnej oraz Polskiej Agencji Prasowej. Kontakt: agata.szczepanska@cowzdrowiu.pl