W tym tygodniu prezydent Andrzej Duda podpisał „Ustawę o dochodach jednostek samorządu terytorialnego”. Oznacza to m.in. likwidację „Janosikowego”, czyli podatku od najbogatszych samorządów przekazywanego biedniejszym. Było o nim głośno m.in. przy okazji konferencji marszałka Struzika z ostatnich lat - gdy wskazywał ile rzeczy dla zdrowia mieszkańców Mazowsza mógłby zrobić, gdyby nie zabierano mu środków. Dzięki przyjętym zmianom dochody samorządów w przyszłym roku wzrosną o prawie 25 mld zł, a w ciągu 10 lat o ponad 345 mld zł. Opis ustawy można znaleźć m.in. na stronie Kancelarii Prezydenta. Ale to tylko jeden z wielu samorządowych problemów.

W wykazie prac legislacyjnych rządu ukazał się dziś projekt nowelizacji ustawy o finansach publicznych. Regulacja ma być przyjęta szybko, jeszcze w tym roku. Bez tego wielu samorządowców musiałoby stosować kreatywną księgowość, by dopiąć budżety na przyszły rok i rzetelnie przygotować wieloletnie plany. Samorządowcy bowiem, podobnie jak podległe im szpitale, o których częściej piszemy, mają w ostatnim czasie gorszą sytuację finansową.

MF chce przedłużyć regulacje łagodniejszego traktowania samorządowych długów, co pozwoli samorządom terytorialnym na:

• przygotowanie w ustawowym terminie realistycznych budżetów na rok 2025 i wieloletnich prognoz finansowych. Termin uchwalenia budżetów jednostek samorządu terytorialnego ustalony jest na dzień 31 grudnia 2024 r., a w szczególnie uzasadnionych przypadkach 31 stycznia 2025 r.,

• realne zaplanowanie spłat rat kredytów i pożyczek na rok 2025 i kolejne lata.

Potrzeba złagodzenia rygorów finansowych

Ministerstwo Finansów wyjaśnia, że znowelizowanie przepisów jest "związane z potrzebą złagodzenia rygorów prowadzenia gospodarki finansowej przez jednostki samorządu terytorialnego od 2025 r.".

I dodaje, że w ostatnich latach w wyniku reform podatkowych malały dochody jednostek samorządu terytorialnego. A równocześnie rosły wydatki bieżące spowodowane m.in. inflacją. W efekcie jednostki samorządu terytorialnego odnotowały wyraźny spadek nadwyżki operacyjnej. -Wprowadzone dla samorządów terytorialnych, w latach wcześniejszych, uelastycznienia reguł fiskalnych do roku 2025 wymagają przedłużenia.
Rozwiązania proponowane w projekcie ustawy wychodzą naprzeciw postulatom zgłaszanym przez stronę samorządową - czytamy w opisie projektu.

Czas do 2029 r. by zrównoważyć finanse

Pomysł MF na obecne problemy to... rodzaj prowizorki, czyli przedłużenie do roku 2029 obowiązujących regulacji uelastyczniających zarządzanie budżetami jednostek samorządu terytorialnego (jst). Do tego planuje modyfikację reguł fiskalnych obowiązujących jst. - utrzymanie czasowych preferencji w zakresie zasady zrównoważenia części bieżącej budżetu jednostki samorządu terytorialnego oraz indywidualnego limitu spłaty zobowiązań.
Czasowe preferencje dla jst obejmują przedłużenie:
a) możliwości bilansowania części bieżącej budżetu wolnymi środkami będącymi w dyspozycji jednostki,
b) możliwości niespełnienia przez jednostkę samorządu terytorialnego relacji ograniczającej wysokość spłaty długu, czyli indywidualnego limitu spłaty zobowiązań, o którym mowa w ustawie o finansach publicznych, pod warunkiem gdy łączna kwota długu jednostki nie przekroczy 100 proc. jej dochodów ogółem pomniejszonych o dotacje i środki o podobnym charakterze (czyli co do których organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego nie ma swobody podejmowania decyzji o ich przeznaczeniu) oraz powiększonych o planowane przychody z tytułów określonych w art. 217 ust. 2 pkt 4-8 ustawy o finansach publicznych nieprzeznaczone na sfinansowanie deficytu budżetowego. Dodatkowym zabezpieczeniem samorządu terytorialnego będzie rozwiązanie, zgodnie z którym jednostka samorządu terytorialnego będzie mogła przekroczyć indywidualny limit spłaty zobowiązań wyłącznie w przypadku gdy taka sytuacji nie zagrozi realizacji zadań publicznych,
c) nieujmowania w relacji ograniczającej wysokość spłaty długu potencjalnych spłat kwot wynikających z udzielonych przez jednostki samorządu terytorialnego poręczeń i gwarancji.

Spłata zobowiązań

Resort finansów ma też w planach modyfikację indywidulanego limitu spłaty zobowiązań, o którym mowa w art. 243 ustawy o finansach publicznych, w zakresie umożliwienia doliczania do relacji z tego artykułu dochodów ze sprzedaży majątku. Podobne rozwiązanie już działa, ale w nowym kształcie ma ograniczyć problem zawyżania maksymalnych indywidualnych wskaźników spłaty zadłużenia, określonych w art. 243 ust. 1 ustawy o finansach publicznych, wynikające ze zbyt optymistycznego prognozowania tego źródła dochodów.

Czytaj również:

Od 1 listopada wakacje składkowe w ZUS. Co z refundacją z PFRON?

Plan ratunkowy FPP: wzrost składki zdrowotnej, ulga w PIT

Diagnostyka: MZ zmienia przepisy dot. PET-MRI

Szpital nie może być toksyczny: ekologia w ochronie zdrowia