Autor : Anna Jackowska
2021-11-10 15:29
Wnioski z raportu Health at a Glance obejmującego czas pandemii wskazują, że efektywne wydawanie pieniędzy na zdrowie jest inwestycją, a nie kosztem: silniejsze i bardziej odporne systemy opieki zdrowotnej chronią zarówno populacje, jak i gospodarki. Niestety wydatki krajów OECD na zdrowie nadal koncentrują się głównie na leczeniu, a nie zapobieganiu chorobom i na promocji zdrowia. Zauważalny za to jest postęp w dziedzinie telemedycyny i opieki zintegrowanej.
Raport Health at a Glance jest opracowywany przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) we współpracy z Komisją Europejską. Służy on ocenie postępu systemów opieki zdrowotnej w całej UE. Publikowane co dwa lata sprawozdanie zawiera neutralne, opisowe porównanie wszystkich krajów UE, sporządzone w oparciu o publicznie dostępne dane i wskaźniki.
W najbliższych dniach przedstawiać będziemy analizy dotyczące sytuacji Polski na tle pozostałych krajów OECD.
Czego o sytuacji systemów ochrony zdrowia krajów OECD dowiadujemy się z raportu?
Pandemia COVID-19 spowodowała około 2,5 miliona dodatkowych zgonów w krajach OECD
• COVID-19 przyczynił się, bezpośrednio i pośrednio, do 16 proc. wzrostu oczekiwanej liczby zgonów w 2020 r. i w pierwszej połowie 2021 r. w krajach OECD. Średnia oczekiwana długość życia spadła w 24 z 30 krajów - szczególnie duże spadki odnotowano w Stanach Zjednoczonych (-1,6 roku) i Hiszpanii (-1,5 roku).
• Ponad 90 proc. zarejestrowanych zgonów związanych z COVID-19 dotyczyło osób w wieku 60 lat i starszych.
• Szczepienia zmniejszyły ryzyko ciężkiej choroby i zgonu z powodu COVID-19. Ich skuteczność wyniosła 70 proc. dla w pełni zaszczepionych osób w 9 krajach oraz w 15 krajach, które 18 października rozpoczęły szczepienia przypominające dla grup szczególnie wrażliwych.
• Wpływ pandemii na zdrowie psychiczne był ogromny: stany lękowe i depresję diagnozowano ponad dwukrotnie częściej w większości krajów z dostępnymi danymi - zwłaszcza w Meksyku, Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych.
• Droga do powrotu do zdrowia po COVID-19 jest powolna i trudna. W Wielkiej Brytanii na początku września 1,1 mln osób (1,7 proc. populacji) zgłaszało długotrwałe objawy, tzw. long Covid. W Stanach Zjednoczonych 37 proc. pacjentów cierpiało na co najmniej jeden długi objaw COVID-19 po 4-6 miesiącach od rozpoznania.
Niezdrowy styl życia i złe warunki środowiskowe nadal pogarszają jakość życia, skracają je i zmniejszają odporność populacji na wyzwania zdrowotne
• Palenie, spożywanie alkoholu oraz otyłość to główne przyczyny wielu przewlekłych schorzeń, ponadto zwiększają one ryzyko zgonu osób z powodu COVID-19.
• Wskaźniki dziennego palenia spadły w większości krajów OECD w ciągu ostatniej dekady, ale nadal 17 proc. palących pali codziennie. Wskaźniki te osiągnęły 25 proc. lub więcej w Turcji, Grecji, Węgrzech, Chile i Francji.
• Osoby, które nadużywają alkoholu, stanowią od 4 proc. do 14 proc. populacji w krajach OECD, co przekłada się na 31-54 proc. całkowitej konsumpcji alkoholu w tych krajach. Alkohol nadużywany jest szczególnie na Łotwie i na Węgrzech.
• Wskaźniki otyłości nadal rosną w większości krajów OECD. Około 60 proc. dorosłych ma już nadwagę lub otyłość. Wskaźniki otyłości są najwyższe w Meksyku, Chile i Stanach Zjednoczonych.
• Średnio w krajach OECD około 16 proc. 15-latków paliło co najmniej raz w ostatnim miesiącu, a ponad 30 proc. był pijanych co najmniej dwa razy w swoim życiu. Ponad 18 proc. boryka się z nadwagą lub otyłością, a tylko 14 proc. z nich wypełnia zalecenia WHO dotyczące aktywności fizycznej.
• Zanieczyszczenie powietrza powoduje średnio około 29 zgonów na 100 000 osób. Prognozy OECD wskazują, że do 2060 r. na całym świecie może ono spowodować od 6 do 9 milionów przedwczesnych zgonów.
• Wydatki państw OECD na profilaktykę pozostają stosunkowo niskie, stanowią zaledwie 2,7 proc. wydatków na zdrowie.
Pomimo powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego, w większości krajów OECD bariery dostępu do ochrony zdrowia utrzymują się. Ponadto pandemia zakłóca opiekę zdrowotną dla osób z innymi schorzeniami
• Pandemia COVID 19 wywarła poważny pośredni wpływ na osoby niezakażone wirusem. Na przykład liczba badań przesiewowych w kierunku raka piersi w 2020 r. spadła średnio o 5 punktów w porównaniu z 2019 r.
• W wielu krajach zwiększył się czas oczekiwania na planowe zabiegi. Dla przykładu na operację wstawienia sztucznego stawu biodrowego (tzw. alloplastykę) trzeba było czekać średnio o 58 dni dłużej. Oczekiwanie na alloplastykę kolana wydłużyło się o 88 dni.
• W siedmiu z ośmiu krajów z dostępnymi danymi spadła liczba bezpośrednich wizyt u lekarza - w Chile i Hiszpanii nawet o 30 proc. Jednak spadki te zostały w pewnym stopniu zrekompensowane poprzez zwiększoną dostępność teleporad.
• Pandemia przyspieszyła cyfrową transformację opieki zdrowotnej we wszystkich krajach OECD. Średnio 45 proc. dorosłych odbyło teleporadę medyczną w 2021 roku. W 2020 r. około 60 proc. dorosłych szukało informacji o zdrowiu online, podczas gdy w 2010 r. - 36 proc.
Jakość opieki poprawia się pod względem bezpieczeństwa i skuteczności - więcej uwagi poświęca się doświadczeniom i ocenom pacjentów
• Pomimo poprawy bezpieczeństwa pacjentów, średnio prawie połowa personelu szpitalnego uznała, że ich miejsce pracy nie było wystarczająco przygotowane do zapobiegania błędom medycznym.
• Dobrze zorganizowane systemy podstawowej opieki zdrowotnej leczą większość nieskomplikowanych przypadków i pozwalają zmniejszyć liczbę hospitalizacji. Kraje OECD, które w ciągu ostatniej dekady zdecydowanie poprawiły swoje systemy podstawowej opieki zdrowotnej to Korea, Litwa i Słowacja. Jednak wydatki na podstawową opiekę zdrowotną stanowią średnio tylko 13 proc. wszystkich wydatków na zdrowie.
• Usługi opieki doraźnej nadal poprawiają się jeśli chodzi o ich podstawowe zadanie, jakim jest utrzymywanie pacjentów przy życiu. W niemal wszystkich krajach OECD 30-dniowa śmiertelność po zawale serca lub udarze mózgu jest niższa niż dziesięć lat temu. Rozwija się opieka zintegrowana.
• Głębsze zrozumienie jakości opieki wymaga także pomiaru tego, co jest ważne dla pacjentów. Systemy zdrowotne coraz częściej biorą to pod uwagę.
• Wstępne dane za rok 2020 wskazują, że jakość opieki w placówkach podstawowej i doraźnej opieki medycznej została utrzymana, chociaż dostęp do wielu z tych usług był utrudniony.
Pandemia COVID-19 doprowadziła do gwałtownego wzrostu wydatków na opiekę zdrowotną i uwidoczniła niewystarczającą liczbę pracowników ochrony zdrowia
• W krajach OECD wydatki na zdrowie przed pandemią wynosiły średnio ponad 4 tys. dolarów na osobę (prawie 11 tys. dolarów w Stanach Zjednoczonych). Szpitalna i ambulatoryjna opieka zdrowotna zwykle stanowią 60 proc. wszystkich wydatków na zdrowie.
• Wraz z nadejściem pandemii COVID-19 w wielu krajach nastąpił gwałtowny wzrost wydatków na opiekę zdrowotną, zwłaszcza w Europie. W połączeniu z ograniczeniem działalności gospodarczej średnie wydatki na zdrowie w stosunku do PKB wzrosły z 8,8 proc. w 2019 r. do 9,7 proc. w 2020 r. Kraje poważnie dotknięte pandemią odnotowały bezprecedensowy wzrost udziału PKB przeznaczanego na zdrowie. Wielka Brytania oszacowała wzrost z 10,2 proc. w 2019 r. do 12,8 proc. w 2020 r.
• Chociaż liczba lekarzy i pielęgniarek wzrosła w ciągu ostatniej dekady prawie we wszystkich krajach OECD, niedobory kadr utrzymują się. Brak personelu medycznego okazuje się bardziej dotkliwym ograniczeniem do systemu ochrony zdrowia niż braki łóżek czy innych sprzętów szpitalnych.
• Starzenie się populacji zwiększa zapotrzebowanie na usługi zdrowotne: w 2019 r. 17 proc. ludności stanowiły osoby w wieku 65 lat i starsze.
Polecamy także:
NFZ wydał na refundację leków w tym roku 70 proc. budżetu
Personel pomocniczy krytycznie o porozumieniu w sprawie płac