Autor : Aleksandra Kurowska
2022-11-04 15:59
INNOMED - pogram badań naukowych i prac rozwojowych dedykowany dla sektora gospodarki w obszarze medycyny innowacyjnej, był realizowany niezgodnie z jego założeniami m.in. w zakresie finansowania. Nieprawidłowości dotyczyły też liczby ogłaszanych konkursów w programach oraz kwot alokacji przeznaczonych na ich realizację - wynika z raportu NIK o realizacji wybranych programów sektorowych przez NCBR.
INNOMED to program sektorowy realizowany od 2013 r. (pierwszy konkurs).
Celem programu INNOMED było podniesienie konkurencyjności polskiej gospodarki i zwiększenie dostępności do produktów medycznych zaawansowanych technologii dla chorych w Polsce.
Jako cele szczegółowe przyjęto: zwiększenie liczby opracowanych i wdrożonych innowacyjnych technologii w Polsce oraz wzmocnienie współpracy pomiędzy grupami naukowymi dysponującymi odpowiednim know-how i infrastrukturą badawczą a działami B+R firm farmaceutycznych.
NIK ocenił realizację programu i wskazał nieprawidłowości - dziś ukazał się raport w tej sprawie.
Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBR) ustanowiło programy sektorowe, które miały służyć realizacji dużych przedsięwzięć badawczo-rozwojowych, istotnych dla zwiększenia potencjału poszczególnych sektorów gospodarki.
Od 2014 r. programy te są częścią Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój 2014–2020 (PO IR).
NIK podjęła decyzję o przeprowadzeniu kontroli rozpoznawczej pn. Realizacja wybranych programów sektorowych przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju oraz kontroli
Do NIK trafiały sygnały o nieprawidłowościach przy realizacji przez NCBR niektórych programów strategicznych (wyniki kontroli NIK z 2017 r. i 2020 r.).
Dodatkowo, powodem kontroli akurat w tym obszarze jest fakt, że zbliżał się planowany termin zakończenia programów sektorowych – w większości przypadków był to rok 2020. Ponadto zarówno w Programie Operacyjnym Inteligentny Rozwój 2014–2020, jak i w agendach programów zakładano znaczne środki na realizację projektów (3-4 mld zł
Kontrolerzy NIK podjęli się kontroli sześciu programów sektorowych oraz wykonanie 15 projektów w ramach tych programów przez 10 beneficjentów. Kontrola objęła lata 2014-2021 (w NCBR do 5 marca 2021 r., a u beneficjentów do 15 września 2021 r.).
Programy te to: INNOMED, INNOLOT (produkty wysokiej techniki dla sektora lotniczego), INNOTEXTILE (sektor włókienniczy), INNOMOTO (sektor motoryzacyjny), INNOTABOR (sektor przemysłu taboru szynowego) oraz INNOSBZ (sektor produkcji systemów bezzałogowych na rynku globalnym).
Izba stwierdza, że NCBR nie przeprowadziło dogłębnej analizy kosztów realizacji zadań zakładanych w programach, nie weryfikowało ich technicznej wykonalności wobec posiadanych zasobów i ram czasowych. Centrum nie sprawdzało też, jak można wykorzystać na rynku produkty będące efektem programu.
Jak czytamy w raporcie NIK, program INNOMED NCBR realizowało niezgodnie z jego założeniami. Rozbieżności dotyczyły m.in. różnicy pomiędzy faktycznie ogłoszonymi alokacjami konkursowymi w programie INNOMED a określonymi w obowiązującej w tym czasie dokumentacji programowej.
Barierą, ale też zapisami niezgodnymi z ustawą o języku polskim był wymóg by polskie firmy przekazywały części dokumentacji konkursowej wyłącznie w języku angielskim. Chodziło m.in. opisy badań przemysłowych i prac rozwojowych oraz sporządzało dokumentację z oceny merytorycznej projektu.
Problemy były też na dalszych etapach. System monitorowania i sprawozdawczości dla programów sektorowych wykazywał istotne luki w zakresie ustalania aktualnych wartości dla przyjętych w programach wskaźników. Według NIK utrudniało to monitorowanie efektów osiąganych w programach sektorowych oraz realizowanych w nich projektach.
W czterech skontrolowanych programach sektorowych NCBR nie dostosowało wartości bazowych i docelowych wskaźników do wymogów określonych we właściwych agendach lub decyzji o zakończeniu realizacji programu. Mimo istotnej zmiany w programie, wskaźniki pozostały niezmienione.
Po I edycji konkursów programu INNOMED i zmianie finansowania na PO IR, NCBR nie dostosowało wskaźników programu i ich wartości docelowych do wskaźników monitorowanych w ramach PO IR, tj. m.in.: liczby realizowanych prac badawczo-rozwojowych, liczby dokonanych zgłoszeń patentowych, liczby wdrożonych prac B+R.
W jednym przypadku rezultat projektu nie był wystarczający, by dokonać wdrożenia (wartość dofinansowania w projekcie wyniosła prawie 2,3 mln zł).
Najwyższa Izba Kontroli wnioskuje do dyrektora NCBR m.in. o dostosowanie wskaźników monitorowania i ich wartości docelowych m.in. w programie INNOMED do wymogów i praktyki PO IR.
NIK pozytywnie ocenia, iż po roku 2017 NCBR nie stosował już w dokumentacji konkursowej postanowień zobowiązujących wnioskodawców do przygotowywania dokumentacji aplikacyjnej w języku angielskim. Stanowiło to reakcję na wskazaną w tym zakresie nieprawidłowość w kontroli nr P/17/023 Realizacja strategicznego programu badań naukowych „Profilaktyka i leczenie chorób i cywilizacyjnych” – STRATEGMED.
Zobacz dokument NIK
Redaktor naczelna, od ponad 20 lat pracuje w mediach. Była redaktor naczelna Polityki Zdrowotnej, redaktor m.in. w Rzeczpospolitej, Dzienniku Gazecie Prawnej. Laureatka branżowych nagród dla dziennikarzy i mediów medycznych oraz Polskiej Izby Ubezpieczeń. Kontakt: aleksandra.kurowska@cowzdrowiu.pl