Ogólnopolski Dzień Diagnosty Laboratoryjnego  przypada 27 maja. Nie przypadkowo. Tego dnia w 1961 r. Heinrich J. Matthaei i Marshall Warren Nirenberg odkryli tajemnicę kodu genetycznego. Odkrycie to dało podwaliny wszelkim późniejszym dokonaniom z dziedziny diagnostyki molekularnej.

"Celem naszego święta jest nie tylko upamiętnienie wydarzeń sprzed 62 lat, ale także zwrócenie uwagi na codzienny trud pracy i zaangażowanie blisko 18 tysięcy diagnostów laboratoryjnych w proces budowania bezpieczeństwa zdrowotnego Polek i Polaków" - napisała w przesłaniu prezes Krajowej Rady Diagnostów Laboratoryjnych Monika Pintal-Ślimak.

Ustawa o medycynie laboratoryjnej

10 grudnia 2022 r. weszła w życie ustawa z dnia 15 września 2022 r. o medycynie laboratoryjnej (Dz. U. z 2022 r. poz. 2280), która zastąpiła obowiązującą od ponad 20 lat ustawę o diagnostyce laboratoryjnej. Wprowadziła nowe regulacje w zakresie zasad i warunków wykonywania czynności medycyny laboratoryjnej, wykonywania zawodu diagnosty laboratoryjnego, obowiązków kierownika laboratorium oraz obowiązków i praw diagnosty laboratoryjnego, samorządu diagnostów laboratoryjnych czy odpowiedzialności zawodowej i innych.

Wprowadziła m.in. kwestie dofinansowania kształcenia specjalizacyjnego diagnostów laboratoryjnych ze środków publicznych, pełnopłatny urlop szkoleniowy dla diagnostów laboratoryjnych w wymiarze do 6 dni roboczych, uregulowanie badań POCT (point-of-care testing - badania w miejscu opieki nad pacjentem), uregulowanie obowiązków kierownika medycznego laboratorium diagnostycznego, wprowadzenie obowiązku doskonalenia zawodowego innych osób zatrudnionych w laboratoriach (poza diagnostami laboratoryjnymi), uznanie dorobku naukowego lub zawodowego za równoważny ze zrealizowaniem programu szkolenia specjalizacyjnego.

Monika Pintal-Ślimak o priorytetach diagnostów [Rozmowa]

Część zmian, będących konsekwencją wejścia w życie ustawy, spełniło oczekiwania diagnostów. Czego życzyliby sobie w Dniu Diagnosty? Jakie są obecne priorytety środowiska?

O to pytamy Monikę Pintal-Ślimak, prezes Krajowej Izby Diagnostów Laboratoryjnych.

Pani Prezes, najbardziej oczekiwana obecnie przez diagnostów zmiana, to...?

Priorytetem z punktu widzenia diagnostów i pacjentów jest wprowadzenie porady diagnostycznej jako świadczenia medycznego. Jesteśmy otwarci na dokształcanie się i cały czas podkreślamy, że chcemy być wsparciem dla lekarzy i dla pacjenta. Zlecanie badań, ich dobór, sugerowanie poszerzenia diagnostyki, a w przypadku pojawienia się niepokojących wyników, zlecenie dodatkowych badań i rozszerzenie diagnostyki jeszcze przed kolejną wizytą u lekarza pozwalałoby jak najbardziej skracać ścieżkę terapeutyczną pacjenta. Ciągle nie mamy odpowiednich aktów prawnych, które by to regulowały, ale mamy deklarację Ministerstwa Zdrowia, że przeszkód w tej kwestii nie widzi.

Jaka jeszcze zmiana skutkowałaby poprawą sytuacji pacjentów?

Wprowadzenie norm zatrudnienia do laboratoriów diagnostycznych. Przełożyłoby się to na bezpieczeństwo pacjentów. W praktyce, określony wskaźnik umożliwiałby oszacowanie odpowiedniej liczby diagnostów w zależności od wielkości laboratorium, a to gwarantowałoby w medycznym laboratorium diagnostycznym obecność kierownika i co najmniej dwóch diagnostów laboratoryjnych, a w szpitalu udział w zespołach  diagnostyczno-terapeutycznych.

A trzecie życzenie w Ogólnopolskim Dniu Diagnosty Laboratoryjnego?

Z perspektywy naszego środowiska ważna jest realizacja unijnego projektu szkoleniowego. Obecnie uczestniczy w nim już 3500 osób, ale mamy jeszcze wolnych 1500 miejsc z możliwością wykorzystania do końca roku. Warto więc dołączyć i skorzystać z możliwości podniesienia kwalifikacji diagnostów laboratoryjnych. Zapraszamy przedstawicieli zawodów medycznych na bezpłatne szkolenia w ramach projektu „Kursy podnoszące kwalifikacje kadry medycznej udzielającej świadczeń zdrowotnych, w tym w związku z chorobą zakaźną, w szczególności COVID-19”.

Na ile istotnym problemem jest dla środowiska dostęp do zawodu diagnosty laboratoryjnego?

Warto rozróżnić dostęp do zawodu od dostępu do pracy w laboratorium medycznym lub diagnostycznym. Ustawa o medycynie laboratoryjnej wydłużyła okres przejściowy do 2028 roku i dała możliwość organizowania studiów podyplomowych dla osób, które nie ukończyły studiów medycznych na kierunku analityka medyczna. W opinii środowiska czynności diagnostyki laboratoryjnej w laboratoriach powinny być realizowane przez osoby, które ukończyły jednolite medyczne studia magisterskie a więc mają wykształcenie medyczne a nie techniczne.

Trochę danych

W Polsce jest ponad 17 000 diagnostów laboratoryjnych, którzy mogą podjąć specjalizacje w 13 dziedzinach. Trudno przecenić ich umiejętności, jeśli pamięta się, że wyniki badań laboratoryjnych mają wpływ na decyzję lekarza w ponad 70 proc. (dane: raport NIK).

Wyniki badań laboratoryjnych, wykonywanych przez diagnostów są źródłem kluczowych informacji: w diagnostyce chorób hematologicznych, immunologicznych, genetycznych i nowotworowych oraz chorób wynikających z zaburzeń hormonalnych. Wspierają lekarzy podczas stawiania diagnozy, wyboru odpowiedniej terapii, oceny efektów wdrożonego leczenia itp.

Czytaj też:

Diagności chcą porady diagnostycznej, mogą pomóc lekarzom

Płace diagnostów laboratoryjnych w 2023: oczekiwania vs rzeczywistość