Związek Powiatów Polskich zwrócił się do wiceministra zdrowia Macieja Miłkowskiego, który jest współprzewodniczącym Zespołu do Spraw Ochrony Zdrowia i Polityki Społecznej Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, z wnioskiem o wprowadzenie do porządku obrad najbliższego posiedzenia tego zespołu tematu zakazu spożywania alkoholu w domach pomocy społecznej. Przedstawiciele powiatów chcą, by udziału w posiedzeniu na ten temat wzięli zarówno przedstawiciele Ministerstwa Zdrowia, jak i Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej.

Przypominamy: Picie po polsku. Za dużo, zbyt często, za tanio

Alkohol w DPS – kwestia nieuregulowana

Jak wyjaśnia ZPP, przy okazji zbierania uwag do rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie domów pomocy społecznej, pojawiła się propozycja aby w regulaminach organizacyjnych takich placówek można było wprowadzić zakaz spożywania alkoholu. – Regulamin taki jest przyjmowany przez organ wykonawczy JST, a nie przez organ stanowiący, nie jest aktem prawa miejscowego, z tego względu nie wydaje się aby był to odpowiedni dokument do wprowadzania regulacji odnoszących się do praw i wolności mieszkańców DPS. Z drugiej strony praktyka dowodzi, że tego typu zakazy lub ograniczenia są wprowadzane zarządzeniami wewnętrznymi dyrektorów domów pomocy społecznej – wskazuje w piśmie do wiceministra prezes ZPP Andrzej Płonka.

Wolno zakazać picia alkoholu w DPS czy nie wolno?

ZPP przypomina, że na problem braku systemowego uregulowania kwestii spożywania alkoholu w DPS zwracał uwagę m.in. Rzecznik Praw Obywatelskich w raporcie „Prawa mieszkańców domów pomocy społecznej. Jak wspólnie zadbać o godne życie osób starszych, chorych i z niepełnosprawnościami?”. Wskazano w nim m.in., że wprowadzanie unormowaniami regulaminów wewnętrznych całkowitego zakazu spożywania alkoholu na terenie placówki jest dość powszechną praktyką. – Pomijając dyskusyjny charakter przyjmowania tego typu obostrzeń w odniesieniu do wszystkich pensjonariuszy, w tym tych, którzy alkohol spożywają jedynie okazjonalnie lub nie mają ku temu przeciwskazań natury medycznej, podkreślić należy, iż praktyka taka nie znajduje uzasadnienia w obowiązujących przepisach – oceniono w cytowanym raporcie.

Dyrektorzy DPS powołują się na art. 14 ust. 1 pkt 1 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, zgodnie z którym zabroniona jest sprzedaż, podawanie i spożywanie napojów alkoholowych na terenie szkół oraz innych placówek oświatowo-wychowawczych, opiekuńczych oraz domów studenckich. Ten jednak w ocenie autorów raportu odnosi się jedynie do miejsc, w których przebywają dzieci i młodzież, czyli grupy społeczne najbardziej narażone na szkodliwe działanie alkoholu, a nie domów pomocy społecznej. Odmienne stanowisko w tej kwestii prezentowała jednak Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, która w komunikacie z 2009 r. wskazywała, że „zgodnie z treścią art. 14 ust. 1 pkt. 1 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi zabrania się sprzedaży, podawania i spożywania napojów alkoholowych: na terenie szkół oraz innych zakładów i placówek oświatowo-wychowawczych, opiekuńczych i domów studenckich”. Tymczasem zgodnie z art. 55 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej jedną z zasadniczych funkcji realizowanych przez DPS jest funkcja opiekuńcza.

Jednak w ocenie ZPP, zważywszy, że przepis dotyczący placówek opiekuńczych w art. 14 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi jest umiejscowiony w katalogu innych podmiotów świadczących usługi na rzecz dzieci i młodzieży, wydaje się że bardziej trafna jest interpretacja Rzecznika Praw Obywatelskich.

- Zdaje się, że podobną ocenę sytuacji miała strona rządowa, o czym świadczy podjęcie w 2017 r. prac legislacyjnych nad projektem ustawy o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia (UD302), w którym przewidywano dodanie do katalogu z art. 14 ust. 1 „zakładów leczniczych, podmiotów leczniczych i pomieszczeń innych obiektów, w których są udzielane świadczenia zdrowotne, terenu jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, o których mowa w przepisach o pomocy społecznej” – zwraca uwagę Andrzej Płonka. Projekt jednak ostatecznie nie został skierowany do Sejmu.

Przypominamy: Nie ma lekarza w izbie wytrzeźwień? Trudno, ratownik go nie zastąpi

Jeśli można zakazać, to jak egzekwować?

Osobnym problemem jest kwestia egzekwowania zakazu. We wspomnianym raporcie RPO wskazał, że sposób postępowania z osobami spożywającymi lub wnoszącymi na teren placówki alkohol wielokrotnie budził zastrzeżenia. Chodzi m.in. o dokonywanie kontroli mieszkańców, kontrolowanie ich zakupów oraz przeszukiwanie rzeczy wnoszonych przez odwiedzających, kontrolowanie rzeczy osobistych i wyposażenia pokoju w przypadku podejrzenia o posiadanie alkoholu przez mieszkańca, konfiskowanie alkoholu. – Zauważyć należy, iż przedstawione formy nadzoru wkraczają w sferę wolności osobistej chronionej art. 31 Konstytucji – uznali autorzy raportu. Jednak w ocenie ZPP, jakkolwiek zrozumiałe są te zastrzeżenia, tak należy mieć na względzie nie tylko osoby, którym ogranicza się prawo spożywania alkoholu, ale przede wszystkim komfort i bezpieczeństwo pozostałych mieszkańców domów pomocy społecznej oraz ich konstytucyjne prawo do zabezpieczenia społecznego (art. 67 Konstytucji).

W związku z tym powiaty oczekują przedstawienia następujących informacji:

1) Dlaczego zaniechano prac nad nowelizacją ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi w 2018 r.?

2) Czy któryś z resorów pracuje nad rozwiązaniem legislacyjnym dotyczącym systemowego uregulowania zakazów/ograniczeń w spożyciu alkoholu w jednostkach pomocy społecznej, w szczególności w domach pomocy społecznej?

3) Czy MRiPS ma opracowane rekomendacje dla kierowników domów pomocy społecznej w zakresie pogodzenia pełnoletniego mieszkańca domu pomocy społecznej do spożycia alkoholu z prawem pozostałych mieszkańców domów pomocy społecznej do zagwarantowania im bezpiecznego pobytu, przy uwzględnieniu zastrzeżeń, które sygnalizował Rzecznik Praw Obywatelskich?

Polecamy także:

Powiaty chcą rozmawiać o karetkach, chodzi o kary za brak lekarzy

Powiaty o projekcie o opiece geriatrycznej: może brakować lekarzy

Powiaty chcą doprecyzowania przepisów dotyczących ryczałtu